Kanker komt in de leeftijdsgroep van de jongvolwassenen – 18 tot en met 39 jaar – anderhalf keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, terwijl in de algehele populatie juist meer mannen dan vrouwen de diagnose kanker krijgen. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie, die wordt beheerd door Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Bij jongvolwassen vrouwen komen vooral borst- en baarmoederhalskanker en melanomen voor, terwijl zaadbalkanker het meest voorkomt bij hun mannelijke leeftijdsgenoten.
IKNL bracht cijfers over kanker bij jongvolwassenen – ook wel adolescents and young adults (AYA) genoemd – naar buiten in de aanloop naar het SPACE4AYA-congres dat op 14 mei 2025 plaatsvond. Een opmerkelijke trend is de stijging van het aantal borstkankerdiagnoses bij jonge vrouwen: dat nam toe van bijna 600 diagnoses in 1989 naar 878 in 2024. Bij jonge mannen steeg het aantal diagnoses van zaadbalkanker sterk: van 241 in 1989 naar 574 in 2024. De toename van borstkanker is te zien in alle AYA-leeftijdsgroepen. Bij zaadbalkanker is dat patroon wat meer gemêleerd: bij 30-plussers blijft het aantal diagnoses stijgen, terwijl dit lijkt te stabiliseren bij mannen in de leeftijdsgroep 25-29 jaar. Bij mannen van 20 tot en met 24 jaar oud daalt dit aantal juist.
Trends
In de cijfers van IKNL vallen nog meer trends op. Zo neemt het aantal jongvolwassenen met kanker toe. In 2024 kregen bijna 4.200 jongvolwassenen een diagnose van kanker, terwijl dit er 35 jaar geleden nog ongeveer 3.100 waren. Een andere trend: tot de leeftijd van 28 jaar is het aantal kankerdiagnoses bij beide geslachten ongeveer gelijk, maar na deze leeftijd komt kanker vaker voor bij vrouwen. Na het zestigste levensjaar komt kanker echter weer vaker voor bij mannen. Zoals al genoemd komt bij jongvolwassen mannen zaadbalkanker het meest voor en bij vrouwen borstkanker. De op één na meest voorkomende kankersoort is zowel bij jonge mannen jonge vrouwen melanoom van de huid. Bij jonge vrouwen komt dit ongeveer twee keer zo vaak voor als bij jonge mannen. Andere vormen van kanker die jongvolwassen vrouwen relatief vaak treffen zijn lymfeklierkanker en schildklierkanker, en jongvolwassen mannen betrekkelijk vaak lymfeklierkanker of een hersentumor.
Geslachtsgebonden kanker
De genoemde verschillen in voorkomen van kanker bij jonge mannen en vrouwen zijn volgens IKNL vooral te verklaren door het feit dat een aantal typen kanker geslachtsgebonden zijn. Voor de waargenomen stijgingen is geen eenduidige oorzaak aan te wijzen. Wel is bekend dat het risico om borst- en zaadbalkanker op jonge leeftijd te krijgen hoger is als deze aandoeningen in de familie voorkomen.
AYA Zorgnetwerk
Een positieve ontwikkeling is dat de overleving bij jongvolwassenen met borst- of zaadbalkanker in de afgelopen decennia flink is toegenomen. Hierdoor leven er meer AYA’s met de gevolgen van kanker. Door de diagnose en de behandeling kunnen allerlei mijlpalen die voor jonge mensen belangrijk zijn, zoals studie, werk en het krijgen van kinderen, onzeker worden. Daarom biedt het AYA Zorgnetwerk leeftijdsspecifieke zorg aan tijdens en na de kankerbehandeling. Op Kanker.nl is een pagina ingericht, speciaal voor jongvolwassenen met kanker: www.kanker.nl/jong.
Drs. Marc de Leeuw, wetenschapsjournalist
Oncologie Up-to-date 2025 vol 16 nummer 3
DEEL DIT ARTIKEL:
