Colorectaal carcinoom is een van de meest veelvoorkomende kankers met meer dan 1,2 miljoen nieuwe gevallen wereldwijd in 2008. Factoren gerelateerd aan energiebalans, zoals overgewicht, een grotere lengte en een gebrek aan beweging, zijn risicofactoren voor colorectaal carcinoom. Door de routes waarlangs deze factoren van invloed zijn op het ontstaan van colorectaal carcinoom te onderzoeken, kunnen wellicht subgroepen worden onderscheiden met een extra verhoogd risico. Het promotieonderzoek van Colinda Simons aan Maastricht University richtte zich op factoren gerelateerd aan energiebalans en het insulinegelijkende groeifactorsysteem als ontstaansroute voor colorectaal carcinoom.
Binnen de Nederlandse Cohort Studie (NLCS) vond het epidemiologisch onderzoek plaats, waaraan 120.852 mannen en vrouwen deelnemen sinds 1986.1 Het unieke aan de NLCS is dat naast informatie over gewicht, lengte, buikomvang en beweging, ook informatie beschikbaar is over vroegere energierestrictie. Deelnemers beleefden hun jeugd tijdens de Hongerwinter, Oorlogsjaren en Economische Depressie. Energierestrictie hield in dierstudies verband met een verlaagd risico op colorectaal carcinoom en het is interessant deze kant van het spectrum van energiebalans ook bij mensen te onderzoeken. NLCS-deelnemers zijn opgevolgd voor het optreden van nieuwe kankergevallen. Na 16,3 jaar waren er in totaal 3.440 nieuwe colorectalekankerpatiënten.
Eerder onderzoek binnen de NLCS liet zien dat vooral een grotere buikomvang bij mannen en een grotere lengte bij vrouwen risicoverhogend was voor colorectaalkanker.2 Beweging en vroegere energierestrictie waren beschermende factoren bij zowel mannen als vrouwen.3,4Het bewijs was het sterkst voor kankers in het distale deel van het colon.
Insulinegelijkende groeifactorsysteem
Het insulinegelijkende groeifactorsysteem (IGF-systeem) reguleert groei en is mogelijk betrokken bij tumorgroei. Overgewicht en beweging zouden het risico op colorectale kanker kunnen beïnvloeden via het IGF-systeem. Deze hypothese vloeit voort uit bevindingen die laten zien dat overgewicht en beweging van invloed zijn op bloedwaarden van factoren in het IGF-systeem en uit bevindingen die laten zien dat deze bloedwaarden op zichzelf verband houden met colorectale kanker.5
Om de rol van het IGF-systeem te karakteriseren, keek Colinda Simons naar: 1) genetische variatie in het IGF-systeem bepaald in teennagel-DNA en 2) methylering van groeiremmende genen in het IGF-systeem in tumorweefsel van colorectaalcarcinoompatiënten. De resultaten toonden dat het dragen van meer ongunstige genetische varianten in combinatie met een grotere buikomvang of afwezigheid van vroegere energierestrictie verband hield met een verhoogd risico op kanker in het proximale en distale deel van het colon bij mannen. Daarnaast hielden overgewicht, een grotere lengte (enkel bij vrouwen) en vroegere energierestrictie specifiek verband met het krijgen van een tumor gekenmerkt door methylering van groeiremmende genen in het IGF-systeem. Risicoverhogingen of -verlagingen waren in een orde van grootte van 50-150%. Dit onderzoek duidt op een mogelijke rol van het IGF-systeem als route waarlangs energiebalans colorectaal carcinoom beïnvloedt.6
Toekomstperspectieven
Het verhelderen van ontstaansroutes is van belang voor het identificeren van subgroepen die bijzonder vatbaar zijn voor de invloed van overgewicht en weinig beweging op het ontstaan van colorectaal carcinoom. Dergelijke subgroepen kunnen profijt hebben bij leefstijladviezen op maat. Verder onderzoek is nodig om deze subgroepen te identificeren en om het profijt van leefstijladviezen te kwantificeren.
Referenties
1. Van den Brandt PA, et al. J Clin Epidemiol. 1990;43:285-95.
2. Hughes LA, et al. Am J Epidemiol. 2011;174:1127-39.
3. Hughes LA, et al. Int J Epidemiol. 2010;39:1333-44.
4. Simons CC, et al. Am J Epidemiol. 2013;177:514-30.
5. Kaaks R, et al. Proc Nutr Soc. 2001;60:91-106.
6. Simons CCJM. ISBN 978-90-821308-0-5.
Dr. C.C.J.M. Simons, epidemioloog
Prof. dr. M.P. Weijenberg, epidemioloog
Maastricht University
Oncologie Up-to-date 2014 vol 5 nummer 2