Een update van Scandinavian Prostate Cancer Group VII (SPCG VII)-studie bevestigt opnieuw dat het toevoegen van radiotherapie aan hormoontherapie een voordeel oplevert voor patiënten met lokaal uitgebreid prostaatcarcinoom. De combinatie verminderde de prostaatkankergerelateerde sterfte met meer dan de helft ten opzichte van alleen hormoontherapie, vertelde onderzoeksleider dr. Sophie Fosså (Universiteit van Umeå, Zweden) tijdens het ASCO Genitourinary Cancers Symposium in San Francisco.
Eerdere resultaten van de SPCG VII-studie werden in 2009 gepubliceerd in The Lancet.1 Destijds rapporteerden de onderzoekers na een follow-up van mediaan 7,6 jaar een afname van de ziektespecifieke sterfte van 12% bij patiënten behandeld met hormoon- en radiotherapie. Fosså meldde in San Francisco dat met het verstrijken van de tijd het voordeel van de combinatiebehandeling groter was geworden.2
Na een mediane follow-up van 10,7 jaar waren 118 van de 439 mannen uit de groep behandeld met alleen hormoontherapie overleden terwijl slechts 45 van de 436 mannen uit de groep behandeld met de combinatietherapie waren gestorven (p<0,0001).
Daarmee halveerde de combinatiebehandeling de kankerspecifieke mortaliteit na tien en vijftien jaar. In de groep behandeld met hormoontherapie was deze respectievelijk 18,9 en 30,7% versus 8,3 en 12,4% in de combinatiegroep. Ook op de totale mortaliteit was er een duidelijk effect. Na tien en vijftien jaar was deze respectievelijk 35 en 57% bij de patiënten behandeld met hormoontherapie en 26 en 43% bij de patiënten die een gecombineerde behandeling ontvingen.
Antiandrogenen
De SPCG VII-studie randomiseerde tussen 1996 en 2002 875 patiënten (cT1-4N0, 70% cT3) tussen levenslange hormonale therapie met en zonder radiotherapie (70-74 Gy). De studie gebruikte een enigszins uitzonderlijk behandelschema waarbij de patiënten tijdens de eerste drie maanden werden behandeld met een kortdurende chemische castratie, daarna eventueel met twee maanden radiotherapie en vervolgens levenslang met antiandrogenen. Bij aanvang van de studie was (chemische) castratie de standaardbehandeling. De onderzoekers kozen toch voor een behandeling met antiandrogenen omdat hierbij minder bijwerkingen verwacht werden bij een (langdurige) behandeling, vertelde Fosså, en er aanwijzingen waren dat dit in vergelijking met chemische castratie een even goed resultaat gaf.
In Scandinavië is bij dergelijke patiënten levenslange behandeling met antiandrogenen momenteel nog standaard, vertelde Fosså, die ook opmerkte dat in de V.S. en in veel Europese landen dit radiotherapie gecombineerd met androgeendeprivatietherapie is.
Vergelijkbaar met prostatectomie
“Dat de resultaten een prostaatkankerspecifieke sterfte laten zien van slechts 8% in de groep behandeld met de combinatie van hormoon- en radiotherapie, doet ons concluderen dat deze behandeling beschouwd kan worden als een curatieve behandeloptie”, concludeerde Fosså.
Zij meldde eveneens dat de uitkomsten zelfs min of meer vergelijkbaar zijn met de uitkomsten gezien na een prostatectomie. Dat is potentieel van belang, want hoewel bij de aanvang van de studie in 1996 de deelnemers – patiënten met extracapsulaire groei – nog werden beschouwd als inoperabel, is dat inmiddels veranderd. Fosså: “Momenteel zouden veel urologen er wel voor kiezen om deze patiënten te opereren, maar het is niet bekend of deze operatie de overleving verbetert in vergelijking met behandeling met radiotherapie plus hormonale therapie omdat er geen vergelijkende studies zijn uitgevoerd.“
Referenties
1. Widmark A. Lancet 2009;373:301-8.
2. Fossa SD, et al. J Clin Oncol 2014;32 (suppl 4); abstr 4.
Drs. T. van Venrooij, wetenschapsjournalist
Commentaar dr. L. Incrocci, radiotherapeut-oncoloog, Erasmus MC, Rotterdam
Fosså en coauteurs gaven op het recente ASCO Genitourinary Cancers Symposium een update van de studieresultaten over de combinatie van radio- en hormonale therapie bij het lokaal gevorderd prostaatcarcinoom.1 In het artikel van 2009 na een mediane follow-up van 7,6 jaar was bij patiënten die de combinatiebehandeling kregen versus alleen hormonale therapie de ziektespecifieke sterfte respectievelijk 11,9 en 23,9%.2 Bij deze update na een mediane follow-up van 10,7 jaar waren deze percentages 8,3 en 18,9.1 Dit is een afname van de ziektespecifieke sterfte van meer dan 50%, hoog statistisch significant. Ook op de totale mortaliteit was er een duidelijk positief effect van de combinatiebehandeling, bij zowel 10 en 15 jaar follow-up.
Deze resultaten bevestigen wat al eerder bekend werd: radiotherapie in combinatie met hormonale therapie is een effectieve behandeling voor het lokaal uitgebreid prostaatcarcinoom.3 Maar wat nieuw is, is dat deze gunstige resultaten werden bereikt met antiandrogenen (flutamide) in plaats van androgeendeprivatietherapie middels een luteinizing hormone-releasing hormone (LHRH)-analoog. Van de LHRH-preparaten zijn nu meer gegevens bekend over de toegenomen risico’s voor osteoporose, cardiovasculaire ziekten, en erectiestoornissen.4 Dit was bij het ontwikkelen van de studie ook de reden voor de onderzoekers om een antiandrogeen te kiezen boven LHRH-analoogpreparaten. Op dat moment werd bekend dat het antiandrogeen bicalutamide effectief was in dezelfde categorie patiënten.5
De radiotherapiedosis die toen werd gebruikt (de studie liep van 1996 tot 2002) was veel lager dan de huidige gebruikelijke dosis. Het is misschien speculatief maar aannemelijk dat met de huidige dosis (78 Gy) deze resultaten nog positiever zouden kunnen zijn.
Het afwachten is op de publicatie van deze vervolganalyse om meer te weten over de bijwerkingen van de combinatiebehandeling. De auteurs rapporteerden in hun eerdere publicatie dat urine-incontinentie, klachten van aandrang, urethrastricturen en erectiestoornissen statistisch significant hoger waren bij de combinatiebehandeling in vergelijking met hormonale therapie alleen. Alleen de darmklachten waren hetzelfde.
Fosså en coauteurs bevestigen dat bij het lokaal gevorderd prostaatcarcinoom radiotherapie van grote waarde is in combinatie met hormonale therapie om de tumorspecifieke en totale mortaliteit te verminderen. De conclusie dat de combinatie van hormonale therapie met radiotherapie een curatieve behandeloptie is voor het lokaal uitgebreid prostaatcarcinoom is dus zeer terecht.
Referenties
1. Fossa SD, et al. J Clin Oncol 2014;32 (suppl 4); abstr 4.
2. Widmark A, et al. Lancet 2009;373:301-8.
3. Bolla M, et al. Lancet 2010;11:1066-73.
4. Walker LM, et al. Clin Genitourin Cancer 2013;11:375-384.
5. McLeod DG, et al. BJU Int 2006;97:247-54.
Oncologie Up-to-date 2014 vol 5 nummer 2